A. Lý thuyết & phương pháp giải
1. Đơn chất
- Đơn chất là những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học.
- Ví dụ:
- Natri là đơn chất vì nó tạo nên từ một nguyên tố hóa học là Na.
- Khí hiđro là đơn chất do được tạo nên từ một nguyên tố hóa học là H.
- Một số lưu ý về đơn chất:
+ Thường tên đơn chất trùng với tên nguyên tố.
+ Một số nguyên tố có thể tạo nên 2,3 … dạng đơn chất. Chẳng hạn như từ nguyên tố cacbon tạo nên than (than chì, than muội, than gỗ …) và kim cương.
- Phân loại:
+ Đơn chất kim loại: dẫn điện, dẫn nhiệt, có ánh kim. Trong đơn chất kim loại các nguyên tử xếp khít nhau và theo một trật tự xác định. Al, Fe, Cu, ….
+ Đơn chất phi kim: không dẫn điện, không dẫn nhiệt và không có ánh kim (trừ than chì). Trong đơn chất phi kim các nguyên tử thường liên kết với nhau theo một số nhất định và thường là 2. C, P, S, ….
- Đặc điểm cấu tạo:
+ Đơn chất kim loại: sắp xếp khít nhau, theo trật tự xác định.
+ Đơn chất phi kim: liên kết theo một số lượng nhất định (thường là 2).
2. Hợp chất
+ Hợp chất là những chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hóa học.
- Ví dụ: Nước là hợp chất vì nó được tạo nên từ 2 nguyên tố là oxi (O) và hidro (H).
- Phân loại:
+ Hợp chất vô cơ: HCl, H2O, NaOH, NaCl, H2SO4.... ….
+ Hợp chất hữu cơ: C2H5OH, CH4 (metan), C12H22O11 (đường), C2H2 (axetilen), C2H4 (etilen).. ….- Đặc điểm cấu tạo:
+ Trong hợp chất, nguyên tử của các nguyên tố liên kết với nhau theo một tỷ lệ và một thứ tự nhất định.
B. Ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Điền vào chỗ chấm “…” còn thiếu trong các câu sau đây:
“… được phân thành hai loại lớn là đơn chất và hợp chất. … được tạo nên từ một nguyên tố, còn … được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.
Đơn chất lại chia thành … và …. Kim loại có ánh kim, dẫn điện và nhiệt, khác với … không có những tính chất này (trừ than chì).
Có hai loại hợp chất là: hợp chất … và hợp chất…”.
Lời giải:
“Chất được phân thành hai loại lớn là đơn chất và hợp chất. Đơn chất được tạo nên từ một nguyên tố, còn hợp chất được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.
Đơn chất lại chia thành kim loại và phi kim. Kim loại có ánh kim, dẫn điện và nhiệt, khác với phi kim không có những tính chất này (trừ than chì).
Có hai loại hợp chất là: hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ”.
Ví dụ 2: Trong số các chất dưới đây, chất nào thuộc loại đơn chất
A. Nước.
B. Muối ăn.
C. Thủy ngân.
D. Khí cacbonic.
Hướng dẫn giải
Nước (H2O) là hợp chất, muối ăn (NaCl) là hợp chất, khí cacbonic (CO2) là hợp chất, thủy ngân (Hg) là đơn chất.
Chọn C
Ví dụ 3: Em hãy cho biết:
a) Kim loại đồng và sắt được tạo nên từ những nguyên tố nào?
b) Khí nitơ và khí clo được tạo nên từ những nguyên tố nào?
Lời giải:
a) Kim loại đồng được tạo nên từ nguyên tố đồng (Cu).
Kim loại sắt được tạo nên từ nguyên tố sắt (Fe).
b) Khí nitơ được tạo nên từ nguyên tố nitơ (N).
Khí clo được tạo nên từ nguyên tố clo (Cl).
Ví dụ 4: Chọn đáp án sai:
A. Cacbondioxit được cấu tạo từ một nguyên tố C và hai nguyên tố O.
B. Nước là hợp chất.
C. Muối ăn không có thành phần clo.
D. Có hai loại hợp chất vô cơ và hữu cơ.
Hướng dẫn giải
Muối ăn không có thành phần clo đây là phát biểu sai vì muối ăn có công thức NaCl.
Chọn C
Ví dụ 5: Trong số các chất đã cho sau đây, hãy chỉ ra và giải thích chất nào là đơn chất? chất nào là hợp chất?
a) Khí cacbonic tạo nên tử hai nguyên tố C và O.
b) Photpho trắng tạo nên từ nguyên tố P.
c) Axit sunfuric tạo nên từ các nguyên tố H, S và O.
d) Kim loại magie tạo nên từ nguyên tố Mg.
Lời giải:
a) Khí cacbonic là hợp chất do tạo nên từ hai nguyên tố hóa học là C và O.
b) Photpho trắng là đơn chất do tạo nên từ một nguyên tố hóa học là P.
c) Axit sunfuric là hợp chất do tạo nên từ ba nguyên tố hóa học là H, S và O.
d) Kim loại magie là đơn chất do tạo nên từ một nguyên tố hóa học là Mg.
Ví dụ 6: Chất được chia thành hai loại lớn là
A. Đơn chất và hỗn hợp.
B. Hợp chất và hỗn hợp.
C. Đơn chất, hỗn hợp, hợp chất.
D. Đơn chất và hợp chất.
Hướng dẫn giải
Chất được chia thành hai loại lớn là đơn chất và hợp chất.
Chọn D
C. Bài tập tự luyện
Câu 1: Đơn chất là những chất được tạo nên bởi bao nhiêu nguyên tố hóa học
A. Nhiều hơn 2.
B. Chỉ một nguyên tố hóa học.
C. Bốn nguyên tố hóa học.
D. Hai nguyên tố.
Lời giải
Đáp án: Chọn A
Câu 2: Rượu nguyên chất là một chất lỏng chứa các nguyên tố cacbon, hiđro và oxi. Như vậy rượu nguyên chất phải là
A. Một hỗn hợp.
B. Một hợp chất.
C. Một đơn chất.
D. Một phi kim.
Lời giải:
Chọn B
Rượu nguyên chất là một hợp chất do được tạo nên từ 3 nguyên tố là C, H và O.
Câu 3: Trong các chất sau hãy cho biết dãy nào chỉ gồm toàn đơn chất?
A. Fe(NO3), NO, C, S.
B. Mg, K, S, C, N2.
C. Fe, NO2, H2O.
D. Cu(NO3)2, KCl, HCl.
Lời giải:
Đơn chất là những chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học
→ Mg, K, S, C, N2 là đơn chất.
Câu 4: Trong số các ý dưới đây, hãy cho biết có bao nhiêu hợp chất
a. Nước được tạo nên từ H và O.
b. Muối ăn được tạo nên từ Na và Cl.
c. Bột lưu huỳnh được tạo nên từ S.
d. Kim loại đồng được tạo nên từ Cu.
e. Đường mía được tạo nên từ C, H và O.
A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
Lời giải
Đáp án: Chọn C
Hợp chất:
+ Nước vì được tạo nên từ hai nguyên tố H và O.
+ Muối ăn vì được tạo nên từ hai nguyên tố Na và Cl.
+ Đường mía vì được tạo nên từ ba nguyên tố C, H, O.
Câu 5: Dãy chất nào dưới đây là phi kim
A. Kẽm, cacbon, lưu huỳnh, oxi.
B. Nitơ, oxi, cacbon, lưu huỳnh.
C. Sắt, kẽm, lưu huỳnh, oxi.
D. Sắt, oxi, nitơ, lưu huỳnh.
Lời giải
Đáp án: Chọn B
Câu 6: Để tạo thành phân tử của một hợp chất thì tối thiểu cần phải có bao nhiêu loại nguyên tử?
A. 2 loại.
B. 3 loại.
C. 4 loại.
D. 5 loại.
Lời giải
Đáp án: Chọn A
Câu 7: Trong số các công thức hóa học sau: O2, N2, Al, Al2O3, H2, AlCl3, H2O, P. Số đơn chất là
A. 4.
B. 3.
C. 5.
D. 6.
Lời giải:
Chọn C.
Các đơn chất là O2, N2, Al, H2, P.
Số đơn chất là 5.
Câu 9: Để phân biệt đơn chất và hợp chất dựa vào dấu hiệu là
A. Kích thước.
B. Nguyên tử cùng loại hay khác loại.
C. Hình dạng.
D. Số lượng nguyên tử.
Lời giải
Đáp án: Chọn B
Câu 10: Trong các chất sau đây, có bao nhiêu đơn chất
a. Axit photphoric (chứa H, P, O).
b. Kim cương do nguyên tố cacbon tạo nên.
c. Khí ozon có công thức hóa học là O3.
d. Kim loại bạc tạo nên từ Ag.
e. Than chì tạo nên từ C.
A. 4.
B. 5.
C. 3.
D. 2.
Lời giải
Đáp án: Chọn A
Câu 11: Chọn câu đúng:
A. Đơn chất và hợp chất giống nhau.
B. Đơn chất là những chất cấu tạo nên từ 1 nguyên tố hóa học.
C. Hợp chất là những chất tạo nên chỉ duy nhất với 2 nguyên tố hóa học.
D. Có duy nhất một loại hợp chất.
Lời giải
Đáp án: Chọn B
Câu 12: Trong số các chất dưới đây, thuộc loại hợp chất có:
A. Khí hidro.
B. Nhôm.
C. Photpho.
D. Đá vôi.
Lời giải
Đáp án: Chọn A
Câu 13: Trong số các công thức hóa học sau: O2, CO2, CH4, H2S, C2H5OH. Các hợp chất hữu cơ là
A. O2, CH4.
B. CO2, C2H5OH.
C. CH4; H2S.
D. CH4, C2H5OH.
Lời giải:
Chọn D.
Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ CO2, CO, muối cacbonat, muối xianua, axit cacbonic…
→ CH4, C2H5OH là hợp chất hữu cơ.
Câu 14: Trong số các công thức hóa học sau: O2, Na, K, Cu, Cl2, CO2, H2O. Số đơn chất kim loại là
A. 3.
B. 4.
C.5.
D. 6.
Lời giải:
Các đơn chất kim loại là: Na, K, Cu.
Chọn A.
Câu 15: Khi đốt lưu huỳnh trong không khí, lưu huỳnh hóa hợp với oxi tạo thành một chất khí có mùi hắc gọi là khí sunfurơ. Hỏi khí sunfurơ do những nguyên tố nào cấu tạo nên? Khí sunfurơ là đơn chất hay hợp chất?
Lời giải:
Khí sunfurơ là một hợp chất do được tạo nên từ hai nguyên tố là O và S.
Câu 16: Khi đun nóng, đường bị phân hủy, biến đổi thành than và nước. Như vậy, phân tử đường do những nguyên tử của nguyên tố nào tạo nên? Đường là đơn chất hay hợp chất?
Lời giải:
Than được tạo nên từ nguyên tố C.
Nước tạo nên từ hai nguyên tố là O và H.
Vậy đường là hợp chất do được tạo nên từ các nguyên tố C, H và O.
Câu 17: Bari oxit do hai nguyên tố là bari và oxi tạo nên. Khi bỏ bari oxit vào nước, nó hóa hợp với nước tạo thành một chất mới gọi là bari hiđroxit. Bari hiđroxit gồm những nguyên tố nào trong phân tử của nó?
Lời giải:
Bari oxit gồm hai nguyên tố là Ba và O.
Nước gồm hai nguyên tố là H và O.
Vậy bari hiđroxit gồm các nguyên tố Ba, O và H.
Câu 18: Bari cacbonat khi bị nung nóng thì biến thành hai chất mới là bari oxit và khí cacbonic. Vậy bari cacbonat được cấu tạo bởi những nguyên tố nào?
Lời giải:
Bari oxit gồm hai nguyên tố là Ba và O.
Khí cacbonic gồm hai nguyên tố là C và O.
Vậy bari cacbonat được cấu tạo nên bởi các nguyên tố là Ba, C và O.
Câu 19: Cho các chất sau: Ca, O2, P2O5, HCl, Na, NH3, Al đâu là đơn chất
A. Ca, O2, Na, Al.
B. Ca, O, HCl, NH3.
C. HCl, P2O5, Na, Al.
D. NH3, HCl, Na, Al.
Lời giải
Đáp án: Chọn A
Câu 20: Hợp chất thường được phân thành hai loại là
A. Kim loại và phi kim.
B. Kim loại và hữu cơ.
C. Vô cơ và phi kim.
D. Vô cơ và hữu cơ.
Lời giải
Đáp án: Chọn D
0 Comments:
Đăng nhận xét