4.9. Cách giải bài tập về phản ứng hóa hợp

 

A. Lý thuyết & Phương pháp giải

- Phản ứng hóa hợp: là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới (sản phẩm) được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

- Ví dụ:

    4P + 5O2  2P2O5

    4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3

- Các bước giải bài tập:

    + Tính số mol các chất đã cho.

    + Viết phương trình hóa học.

    + Xác định chất dư, chất hết (nếu có), tính toán theo chất hết.

    + Tính khối lượng hoặc thể tích các chất theo yêu cầu đề bài.

- Nắm vững kiến thức về lập phương trình hóa học, cân bằng hóa học và các công thức chuyển đổi khối lượng, thể tích.

- Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng: mtham gia = msản phẩm.

- Nếu bài cho số liệu số mol cả chất tham gia phản ứng và chất sản phẩm thì tính toán theo chất sản phẩm.

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Trong các phản ứng hóa học sau, phản ứng nào là phản ứng hóa hợp? Vì sao?

    a. 2Al + 3Cl2  2AlCl3

    b. 2FeO + C  2Fe + CO2↑

    c. P2O5 + 3H2O → 2H3PO4

    d. CaCO3  CaO + CO2↑

    e. N2 + O2  2NO

    f. 4Al + 3O2  2Al2O3

Lời giải:

Phản ứng hóa hợp là phản ứng: a, c, e, f.

Vì chỉ có duy nhất 1 chất được tạo thành sau phản ứng.

Ví dụ 2: Lập phương trình hóa học biểu diễn phản ứng hóa hợp của lưu huỳnh với các kim loại magie (Mg); kẽm (Zn); sắt (Fe); nhôm (Al). Biết rằng công thức hóa học của chất được tạo thành tương ứng là: MgS; ZnS; FeS; Al2S3

Lời giải:

Phương trình hóa học là:

    S + Mg  MgS

    S + Zn  ZnS

    S + Fe  FeS

    3S + 2Al  Al2S3

Ví dụ 3: Cho 5,68 gam P2O5 vào cốc chứa 50 gam H2O thu được dung dịch axit photphoric (H3PO4). Tính khối lượng dung dịch axit tạo thành.

Lời giải:

Phương trình hóa học: P2O5 + 3H2O → 2H3PO4

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có:

    mP2O5 + mH2O = mdd axit  mdd axit = 50 + 5,68 = 55,68 gam.

C. Bài tập vận dụng

Câu 1: Phản ứng nào là phản ứng hóa hợp

    A. Zn + H2SO4 loãng → ZnSO4 + H2↑

    B. CaO + H2O → Ca(OH)2

    C. CaCO3  CaO +CO2↑

    D. Fe + 2HCl →FeCl2 + H2↑

Lời giải:

Đáp án B.

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

Câu 2: Phản ứng nào sau đây không là phản ứng hóa hợp:

    A. 2Cu + O2  2CuO

    B. 3Fe + 2O2  Fe3O4

    C. Mg + S  MgS

    D. FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O

Lời giải:

Đáp án D.

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

Phản ứng D có 2 chất sản phẩm nên không phải phản ứng hóa hợp.

Câu 3: Chọn câu đúng

    A. Sự tác dụng của 1 chất với oxi gọi là sự oxi hóa.

    B. Phản ứng hóa hợp là phản ứng thu nhiệt.

    C. Phản ứng hóa hợp sinh ra nhiều chất mới.

    D. Oxi là chất khí không màu, không mùi, nhẹ hơn không khí.

Lời giải:

Đáp án A.

Sự tác dụng của 1 chất với oxi gọi là sự oxi hóa.

Câu 4: Lập phương trình hóa hợp của nhôm và lưu huỳnh

    A. Al + S  Al3S3

    B. 2Al + 3S  Al2S3

    C. 2Al + S  Al2S

    D. 3Al + 4S  Al3S4

Lời giải:

Đáp án B.

PTHH: 2Al + 3S  Al2S3

Câu 5: Cho phản ứng hóa hợp: CaO + H2O → Ca(OH)2. Tính số mol của canxi hiđroxit biết khối lượng của CaO là 5,6 g

    A. 0,01 mol

    B. 1 mol

    C. 0,1 mol

    D. 0,001 mol

Lời giải:

Đáp án C.

nCaO =  = 0,1 mol

    CaO + H2O → Ca(OH)2

    0,1 → 0,1 (mol)

Câu 6: Cho phản ứng: C + O2  CO2. Phản ứng trên là:

    A. Phản ứng hóa hợp

    B. Phản ứng toả nhiệt

    C. Phản ứng cháy.

    D. Tất cả các ý trên đều đúng

Lời giải:

Đáp án D.

Chất mới CO2 được tạo thành từ 2 chất ban đầu là C và O2 => đây là phản ứng hóa hợp. C phản ứng cháy với O2 tỏa nhiều nhiệt.

Câu 7: Tục ngữ có câu: Nước chảy đá mòn. Xét theo khía cạnh hóa học thì được mô tả theo phương trình hóa học sau:

                CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2                                                                                                                        

Phản ứng trên thuộc loại:

    A. Phản ứng hoá hợp.

    B. Phản ứng phân huỷ.

    C. Phản ứng thế.

    D. Phản ứng trao đổi.

Lời giải:

Đáp án A.

Phản ứng trên từ 3 chất tham gia phản ứng sinh ra 1 chất sản phẩm

→ thuộc phản ứng hóa hợp.

Câu 8: Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có:

    A. hai chất được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

    B. một chất được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

    C. nhiều chất được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

    D. một chất được tạo thành từ một chất ban đầu.

Lời giải:

Đáp án B.

Phản ứng hóa hợp là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất được tạo thành từ hai hay nhiều chất ban đầu.

Câu 9: Phản ứng nào dưới đây không phải phản ứng hóa hợp:

    A. 3Fe + 2O2  Fe3O4

    B. S + O2  SO2

    C. CuO + H2  Cu + H2O

    D. 4P + 5O2  2P2O5

Lời giải:

Đáp án C.

Phản ứng không phải phản ứng hóa hợp là: CuO + H2  Cu + H2O

Vì phản ứng trên tạo ra 2 chất sản phẩm là Cu và H2O

Câu 10: Trong phòng thí nghiệm, người ta điều chế oxit sắt từ Fe3O4 bằng phản ứng hóa hợp sau: 3Fe + 2O2  Fe3O4

Tính số gam khí oxi cần dùng để điều chế được 2,32g oxit sắt từ?

    A.0,64 gam

    B. 0,32 gam

    C.0,16 gam

    D. 1,6 gam

Lời giải:

Đáp án A.

nFe3O4 =  = 0,01 mol

Phương trình hóa học:

    3Fe + 2O2  Fe3O4

0,02 ← 0,01(mol)

    nO2 = 0,02 mol; Số gam oxi: mO2 = 32.0,02 = 0,64g